Ik zit op een feestje. Een Irakees kinderfeestje. Naast mij zit een Koerdische vrouw, en aan de andere kant zit mijn sjiietische vriendin. Haar zus praat met een christelijke, voormalige landgenote. Een gemêleerd gezelschap, zo gezegd. We wisselen informatie uit over onze kinderen, want dat is hoe we elkaar leerden kennen: via onze kinderen. We zingen liedjes voor de jarige en we eten heel veel: taart, Irakese pannenkoeken met kip, gebakken hele uien, koolrolletjes met gehakt en nog veel meer.
We praten over schaapjes en lammetjes en daarna schakelen we over op serieuzere zaken. Ons werk. En de wijk waar we elkaar ooit ontmoetten. Die wijk is Utrecht-Overvecht. Een wijk waar veel vluchtelingen en immigranten in het verleden (goedkope) woningen toegewezen kregen nadat ze een status bemachtigd hadden. Herstel: waar duizenden mensen opeengepakt zitten in goedkope flats. Waardoor het nu, jaren later, een ghetto-achtige wijk aan het worden is. Nuance: waardoor bepaalde delen van de wijk voor 95% bestaan uit inwoners met een niet-westerse achtergrond.
En na een paar jaar wonen wilden veel mensen daar weg. Niet alleen de witte Nederlanders, die eerst de school en later de wijk verlieten. Ook de nieuwe Nederlanders zelf werden niet goed van de wijk, en dan met name van de sociale controle onderling. Ook de onveiligheid op straat en de ongehoord grove manier waarop je, gesluierd of niet, op straat werd aangesproken door opgeschoten jongens van pak ‘m beet een jaar of 12 wekte veel ergernis.
Niet alleen in de wijk heerst een grote sociale controle, ook op school gaat die bemoeienis gewoon door. ‘Mijn zoon kreeg op een gegeven moment de vraag hoe het kwam dat hij zo’n gekke naam had’ vertelt Amina, die christen is.. ‘De kinderen uit zijn klas zeiden eerst: hoe kan dat nou, die naam ken ik niet!’, en toen ik zei dat er niet alleen maar moslims in Irak wonen zeiden ze ‘nou zeg, dat geloof ik niet hoor’. Een week later zeiden ze tegen hem: ‘jouw geloof is niet goed. Jij bent haram. Ik mag niet met jou omgaan’. Dat was voor ons de druppel: wij zijn niet Irak uitgevlucht om in Nederland bang te moeten zijn om er voor uit te komen dat we christen zijn. Gelukkig konden we in Leidsche Rijn een huis krijgen, en dat hebben we meteen gedaan’.
Fatiha, een werkende moeder, haakt in. ‘mijn zoon werd uitgelachen omdat zijn moeder werkte. Een moeder die werkt, dat is niet normaal zeiden zijn klasgenoten. Die moeders van hun zitten bijna allemaal de hele dag thuis met de kinderen. Tegen hem zeiden ze dat ik een slechte vrouw was’. Ze kijkt peinzend opzij. ‘Dat betekende dat hij niet meer echt bij de groep hoorde. Dat vond ik niet zo erg, maar hij wel. Gelukkig konden wij vorig jaar ook verhuizen.’
Ik vertel dat ik een keer op het schoolplein werd aangesproken werd door een Marokkaanse vrouw. Ze stond achter een muurtje en wenkte me. ‘Zitten uw kinderen op deze school?’ zei ze verbaasd. Toen ik ja knikte zei ze; ‘Maar mevrouw, u bent een Nederlander, en dit is een zwarte school, dat is toch niet goed voor uw kinderen?’. Ik zei dat het een goede school was, en dat de directrices met hulp van sommige ouders proberen om de school overal aan te prijzen, maar dat de witte ouders massaal op de vlucht zijn geslagen. ‘Niet alleen de witte ouders hoor, ook Marokkanen willen hun kinderen niet in Overvecht op school hebben’, zei ze. ‘Ik tenminste niet. Ik wil dat mijn kinderen samen met witte kinderen naar school gaan’. ‘Maar u twijfelt wel’, zei ik vervolgens. ‘Ja, want ik woon hier om de hoek, en het is een goede school. Maar ik wil gewoon niet dat mijn dochters alleen met Marokkaanse kinderen op school zitten. Ik woon in Nederland, niet in Marokko’.
Er wordt instemmend geknikt. ‘Ja, ik zou ze nu liever naar scholen in Tuindorp, of Witte Vrouwen brengen, dan ze in Overvecht naar school doen. Want het wordt daar steeds erger. Maar ja, gelukkig is dat nu allemaal voorbij. We wonen weer in een normale wijk. Eindelijk.’
Ik ga naar huis. Met gemengde gevoelens. Ook wij zijn verhuisd. We wonen nu in een witte wijk met een vleugje zwart. De school heeft dezelfde kleur. Soms mis ik die oude school enorm en dan vooral de ouders van de kinderen. Met een vol hoofd zonder oplossingen en met een tas vol Iraakse hapjes kom ik thuis.
De echte namen van de vrouwen in dit blog zijn door mij veranderd.
Voordaan, 23 maart 2006
@ Robert: Jeanne heeft haar eigen zeepkist: http://www.volkskrantblog.nl/pub/blogs/entry.php?id=26413
Een leuk verhaal, Jeanne, en mooi verteld. Heb je zelf een weblog? Doen!
en nu heb ik de vette letter uitgezet hoop ik.
Dank ook PW en Woudje voor jullie reacties!
Dank je Jeanne, wat een bijzonder verhaal. En dat op de dag dat bekend werd dat Ria Beckers is overleden. Zelfs voor mij een boegbeeld van een toch niet zo ver verleden. En wat een ander Overvecht schets je. Alhoewel: de betrokkenheid in sommige delen is nog steeds heel groot. Ik beschrijf natuurlijk slechts een gedeelte en vanuit een ander oogpunt.
Een meer om uit te drinken. Mooie woorden. En hoe je op de hoogte blijft, bedoel je als ik hierover schrijf? Dan geef ik je een seintje. En anders goed opletten! Goed weekend…
Naast onaangepast gedrag vind ik ook mensen een bedreiging die willen laten zien dat het ene geloof superieur is aan het andere. En die, bekeerd of niet, willen aantonen dat hun geloof toleranter is dan het andere. In onze tot voor kort geseculariseerde samenleving is het geloof ineens weer volop terug op de agenda gezet. Onder het mom van vrijheid van meningsuiting en een dreiging met: pas op, jij discrimineert, worden rechten van bijvoorbeeld vrouwen en homoseksuelen met de voeten getreden. En dat kan en wil ik niet accepteren.
Als je daarover schrijft, Daan, wil ik het graag weten,,,,,,,,,
Maar hoe?
Ik vind het weblog een mer ä boire. (en ik drink sowieso al te weinig water……)
Over Overvecht:
ik heb er twee jaar op de Tafelbergdreef gewoond, 8 hoog. Ik kwam uit Zeist, van een rustig laantje, lange tuinen, iedereen woonde er al jaren, je kon de gezichtn dromen. (Nu nog)
De flat in Overvecht: Een lift voor twee appartementen per verdieping. Ik wist theoretisch dat ik buren had, maar we daalden en we stegen nooit terzelfder tijd, de balkons lagen buiten gezichts-en gehoorsafstand.
Toen kwamen de parlementsverkiezingen: ik was PPR en en omdat in begin jaren 70 het groen nog heel pril was in Overvecht, was mijn keuze kilometers ver af te lezen aan drie reusachtig grote, giftig rode letters aan het raam. Voor Jacques, mijn echtgenoot, die links is met heel zijn verstand, maar ook met beide handen, maakte ik loyaal drie even grote, even giftig rode letters PSP.
Dat jaar kreeg de PPR heel veel stemmen en toen alles was geteld, werd er ’s avonds aangebeld, twee onbekende jonge mensen stonden voor de deur met een bloemstuk. "Wij zijn jullie buren hier van’t portaal, wie mogen wij feliciteren??!!"
Inderdaad, Woudje. In een multiculturele situatie zónder een gemeenschappelijke en overkoepelende cultuur leeft iedereen in zijn eigen (al of niet meegebrachte) gehucht. Ik zou zo’n permanent gespleten land geen ‘samenleving’ willen noemen
Mooie beschouwing. Hoe krijg je die meegebrachte sociale controle er uit. Ik vrees dat het een kwestie van tijd is. Was enkele jaren geleden in Nieuw-Zeeland en sprak daar met geëmigreerden uit de jaren 50. Hun denkbeelden waren akelig conservatief. Dat doet emigratie blijkbaar met je: vasthouden aan oude normen en waarden om veiligheid te creëren in een voor jouw vreemd land.
En zo is het, PW.
Er is al een hoop gezegd, maar het wordt pas echt werkelijkheid wanneer je je begeeft in -laten we zeggen- Overvecht. Of Zuilen. Of de zijstraatjes van de Amsterdamsestraatweg. Betonbuurt.
Ik heb stage gelopen op een school waar Marokkaanse moeders keihard werkten aan tasjesprojecten als Opstapje, waar ze ontzettend hun best deden om collega-moeders uit te nodigen die dan op snibbige toon hun verzoeken weer af wezen. Dat vond ik soms zo hard en zo bot, maar er waren moeders die het volhielden, buurtmoeders, die met de dag Utregser werden. Leuk om te zien.
Helemaal mee eens, Daan. Wat de geschiedenis betreft nog het volgende: De immigratie is voornamelijk uit de hand gelopen omdat die is aangezwengeld door twee geheel los van elkaar staande belangencomplexen. In de eerste plaats waren er inderdaad de werkgevers die vanuit hun winstoogmerk steeds zo weinig mogelijk kosten willen maken. Toen gastarbeiders uit Italië en Spanje te duur waren geworden, ging men ze ronselen in de binnenlanden van Turkije en Marokko. Bij een krappe arbeidsmarkt leverde dit een welkom garnizoen van loondrukkers op. Parallel aan deze economische ontwikkeling ging de sociaal-democratie steeds meer de belangen van die buitenlandse arbeidskrachten behartigen. Dit leidde tot allerlei internationale verdragen, wetten en regelingen mbt niet alleen arbeidsvoorwaarden maar ook gezinsvorming en -hereniging. De voorzienbare consequenties werden veronachtzaamd. Zo bleken de buitenlanders niet meer terug te gaan naar hun land van herkomst. Zij haalden ook steeds meer (al of niet echte) familieleden naar Nederland. Onze wat naïeve sociaal-democratie ging aanvankelijk niet uit van de mogelijkheid van misbruik. Controle hierop werd onbehoorlijk geacht en bleek bovendien er lastig uit te voeren. Deze hele ontwikkeling heeft ons op interne solidariteit gestoelde sociale stelsel behoorlijk onder druk gezet.
De overstelpende immigratie van voornamelijk ongeschoolde en niet-integrerende kansarmen is dus het ongewenste kind van een onbedoelde verbintenis tussen (grofweg) ‘kapitalisten’ en ‘socialisten’. Omdat er dus niet één partij verantwoordelijk was voor een probleem dat ondertussen steeds groter werd, heeft de aanpak ervan zo lang op zich laten wachten.
Het goede nieuws is dat Nederland een verstandig land is waarin men er uiteindelijk wel samen uit komt. De nadruk zal moeten liggen op scholing en sturing. Ik hoop dat men zal beseffen dat een westers land als het onze niet kan blijven functioneren als een moderne, beschaafde, verlichte, seculiere, democratische en rechtsstatelijke samenleving als er geen sprake (meer) is van een gemeenschappelijke samenlevingscultuur die die beginselen ondersteunt en die het publieke domein van het openbare leven in dit land beheerst. Zodra die ontbreekt, krijg je een vechtmaatschappij vol rivaliteit waarin uiteindelijk de sterksten domineren over de zwakkeren. Voorbeelden daarvan zijn er genoeg in de wereld.
@ Robert: dank voor je inkijk in je leven, vind ik heel waardevol.
Mijn verhaal is voornamelijk om aan te geven dat er binnen de niet-westerse inwoners van ons land ook heel veel onvrede bestaat over die etters van de straat en over de sociale controle die maakt dat sommige wijken krabbemanden worden. Je hoofd er boven uit steken betekent teruggetrokken worden. Met of zonder letsel.
Het hele hoofdstuk ligt gecompliceerd. Je hebt de historische achtergrond: Marokkanen uit Noord-Marokko werden in de jaren zestig geronseld en alleen spierbundels die geen Frans spraken werden geselecteerd. Hard werken, niet zeuren en zeker niet integreren. Slecht beleid en gepamper en gezinsherenigingen maakten dat nou net niet de meest ontwikkelde inwoners van Marokko naar ons land kwamen. Hun kinderen doen het overigens op school veel beter dan wij zouden verwachten.
Naast die historie heb je het nu: wat doen we nu met de groep onaangepasten in onze maatschappij. Er zijn onaangepasten bijvoorbeeld binnen de autochtone groep Nederlanders: vierde generatie werkeloos, losse handjes en losse moraal. En er zijn onaangepasten binnen de groep nieuwe Nederlanders. Dat is een doorn in het oog van iedereen die zich wel aangepast heeft. En dan is aangepast: deelnemen aan de Nederlandse maatschappij.
Die discussie móet gevoerd worden, die wens bestaat niet alleen bij de autochtonen die direct rechts worden genoemd of erger nog: racisten. Die wens bestaat zeker ook bij de nieuwe Nederlanders of immigranten of inwoners met een niet-westerse achtergrond, hoe je ze ook noemen wilt. Mensen die hier willen wonen en er werken en graag scholing willen genieten, die mensen moeten alle kansen krijgen om zich te ontplooien. De groep die zich daar bewust aan onttrekt en de maatschappij onderuit willen trappen zijn een grote bedreiging van de samenleving zoals die nu bestaat. Voor alle inwoners van dit land is dat een grote bedreiging.
Naast onaangepast gedrag vind ik ook mensen een bedreiging die willen laten zien dat het ene geloof superieur is aan het andere. En die, bekeerd of niet, willen aantonen dat hun geloof toleranter is dan het andere. In onze tot voor kort geseculariseerde samenleving is het geloof ineens weer volop terug op de agenda gezet. Onder het mom van vrijheid van meningsuiting en een dreiging met: pas op, jij discrimineert, worden rechten van bijvoorbeeld vrouwen en homoseksuelen met de voeten getreden. En dat kan en wil ik niet accepteren.
Iedereen leest een verhaal op zijn eigen manier. Isis leest Daans blog anders dan ik. Iedereen is partij, niemand heeft per definitie gelijk, zelfs de verslaggever niet.
Ik lees Daans verhaal als een pleidooi tegen het multiculturalisme dat verschillen tussen mensen (en hun groeperingen) relevanter heeft gemaakt dan hun overeenkomsten. Dat werkt niet goed voor een samenleving, omdat die gebaseerd is op wat de burgers samen willen doen en bereiken met hun maatschappij, en niet op wat hen verdeeld houdt.
Er zijn op het gebied van immigratie veel fouten gemaakt, maar de ergste was dat nieuwkomers niet werd verteld dat dit land een groot en complex publiek domein heeft, dat door zijn aard alleen kan worden beheerd dankzij een sterk democratisch bewustzijn en een gedeelde cultuur. De tragiek was dat de meeste immigranten binnenkwamen in een tijd waarin veel Nederlanders het belang en de waarde van hun cultuur gingen relativeren. Hierdoor ontbraken op een cruciaal moment het ontwerp, de fundamenten en de bouwmaterialen waarmee bestaande en nieuwe bewoners samen hun nieuwe huis hadden hunnen bouwen. Erger nog: zij wílden dat zelfs niet.
Een persoonlijke toelichting: Ooit zijn wij bewust gaan wonen in De Baarsjes, in Amsterdam-West. Toen wij daar kwamen, woonden er zo’n 15% voornamelijk ongeschoolde mensen uit de Turkse en Marokkaanse dorpen. Behalve vriendelijk groeten hadden wij nauwelijks contact met hen. De mannen werkten of zaten in koffie- en theehuizen. De vrouwen bleven thuis, verzorgden hun kleine kinderen, vermeden ieder contact en spraken trouwens toch geen woord Nederlands. De sfeer in de wijk en in de wijk en de (steeds meer buitenlandse) winkels was rustig en vriendelijk. Daarna kwamen de drugs, de dealers, de panden en de gewelddadige afrekeningen. Het wonen werd als snel een stuk minder prettig en de huizen werden steeds meer verwaarloosd. Daarna groeiden de lieve kleine jongetjes op vervelende etterbakken die mijn vrouw onverstaanbare dingen toesisten als zij na haar werk van de tramhalte naar huis liep. Toen wij besloten tot onze ‘white flight’ naar Amstelveen, was het aandeel allochtonen (en dat waren zij écht nog steeds!) inmiddels gegroeid tot bijna 60%. Wij voelden er ons als minderheid niet meer thuis, omdat wij niet werden geaccepteerd. Wij wonen nu weer in een omgeving waar wij het erg naar ons zin hebben, net als 18 jaar geleden in Amsterdam-West.
Ali, ik groei en ik groei!
Golfo, de NR, help me even!
Ik raad je aan dit stuk te publiceren op het Forum van NR.
=Om te kunnen groeien heb je water nodig, maar vooral ook een uitzicht en ruimte.=
Zuster en Wijkgenoot, neem nog 1-glaasje koele ijsWater en groei door!
Selam!
Robert en Isis: juist. dat is nou juist de reden dat ik uit mijn kleine dorp 20 jaar geleden ben weggegaan. Daar kon ik niet meer verder groeien. Ik kreeg er geen lucht. Ik snap dan ook heel goed dat bijvoorbeeld moslims uit die verstikkende sociale controle weg willen, hier in de grote stad, een wijk aan de rand van het centrum. Om te kunnen groeien heb je water nodig, maar vooral ook een uitzicht en ruimte. En inderdaad: groepen hebben overal dezelfde codes.
Isis, hoe veel immigranten waren het liefst in hun te kleine gehucht gebleven als zij daar maar een menswaardig bestaan kan hadden kunnen leiden.
De huidige trend is een trek naar kleine gehuchten. Veel stadsmensen gruwen bij de gedachte, maar hun bewegingsruimte is in de praktijk niet veel groter dan die in kleine gehuchten. Maak jezelf niet tot het criterium van alles en iedereen.
De meeste mensen zijn sociale gemeenschapsdieren. Om in een groep (club, vereniging, bedrijf, straat, school, gehucht, wijk, kroeg, weblog, land, you name it) mee te kunnen doen met de rest, zul je je moeten richten naar de groepscodes, -taal, -gedragingen, -afspraken, -verwachtingen, -mores, -tradities, -cultuur, -wetten, -regels, -afspraken, etc. Als je daar niets mee kunt of wilt, is dat jouw goed recht, net zoals het het goed recht is van de meeste mensen om zich het meest thuis te voelen in groepsverbanden van allerlei aard. Een land is ook een groep, namelijk van bevolkingsgroepen die met elkaar samenleven en gezamenlijk een staat vormen op een grondgebied. Ook in een land wordt de boel door een gedeelde, collectieve, overkoepelende cultuur bij elkaar gehouden. Zo werkt het.
Ik denk dat Daan weet wat ik bedoel.
Ja, die verhalenlijn doet me denken aan Staphorst…of de bekrompenheid van een te klein gehucht…je kan er niks mee ..behalve verder leven en jezelf blijven…en doorgroeien! ; )
Een mooi verhaal, Voordaan, maar je wordt er niet vrolijk van, omdat het allemaal zo voorspelbaar was en daarom ook al lang geleden was voorspeld. Voorzover men daar althans de kans toe kreeg:
"Niet alleen Turken en Marokkanen, maar ook autochtone Nederlanders hebben behoefte aan behoud van culturele identiteit en van een zeker nestgevoel in de eigen woonomgeving. Stadswijken met een laag percentage politici worden geofferd op het altaar van het multiculturalisme, een restant van het maakbaarheidsgeloof. Deze buurten verliezen hun tegelijk bindende en controlerende functie, en dat is te merken. [..] De waarde die gemeenschappen hechten aan behoud van de herkenbaarheid van de eigen cultuur is universeel."
Dit schreef ik in september 1991 (!) in een ingezonden brief aan NRC Handelsblad, die hem over drie kolommen afdrukte onder de kop
http://www.volkskrantblog.nl/pub/blogs/entry.php?id=10735
De Volkskrant bleef jarenlang weigeren om dit soort berichten-uit-de-wijk af te drukken. Het zou daarna nog bijna tien duren voordat Paul Scheffer aandacht mocht vestigen op het ‘multiculturele drama’. Te lang is het belang van een gemeenschappelijke en overkoepelende samenlevingscultuur onderschat en zelfs ontkend. Toch is er zoiets nodig om mensen met verschillende culturele achtergronden in het openbare leven met elkaar om te kunnen laten gaan.
Goed stuk, @Voordaan! Ik denk dat het bevorderd moet worden dat wijken gemengd worden en niet alleen maar "zwart" of alleen maar "wit", zo krijg je ook gemengde scholen.. en als kinderen al vroeg met andere culturen kennis maken dan zal dat hopelijk gunstig uitwerken als ze later volwassen zijn: dus dat mensen dan gewoon met elkaar communiceren ipv elkaar ontwijken en argwanend tov elkaar te zijn.
goed stuk/ ik heb half Marokkaanse kleinkinderen/ dus ik ken de problemen; by the way: 21 mrt was volgens de Enkhuizer almanak Dag van de vluchteling; je bent dus aardig actueel.
Dit spreekt me erg aan, al heb ik zelf geen kind meer op de basisschool zitten. Gisteren op de polikliniek in Amsterdam maakte ik een praatje met de moslimvrouw naast me, die daar ook in haar eentje uren zat te wachten.
Ze vertelde dat ze 21 jaar in Nederland woont, en dat ze het zo jammer vond dat mensen en kinderen van verschillende culturen zo weinig omgaan met elkaar, en dat veel mensen agressief zijn en dat ze ’s avonds de deur niet uitging omdat ze dan bang was. Ze zou het ook zo graag anders zien. Ik ook.
gemengde gevoelens, konden we maar in de toekomst kijken
mijn kinderen zijn naar een openbare school gegaan, omdat ik principieel voor openbaar onderwijs ben. De school werd in de loop van de jaren steeds zwarter. Op het laatst voelden zij zich een éénling in de klas. In de klas van mijn dochter waren 5 van de 25 kinderen wit. Mijn zoon was in groep 8 het enige witte kind. Maar zijn onderwijzeres was fantastisch en hij heeft toch een paar goede vrienden overgehouden uit die tijd. Een aantal zijn ook meegegaan naar de middelbare school. De school (VMBO) van mijn zoon is gemengd, die van mijn dochter (HAVO, VWO) is wit.
Ik ben erg voor gemengde openbare scholen, geloven doe je maar thuis. Jena, Montesori, Iederwijs, Vrije school of ik weet niet wat voor onderwijssysteem is prima, maar wel toegankelijk voor iedereen.
Maar hoe we dat nou voor elkaar moeten krijgen? Mijn hoofd is ook vol zonder oplossingen. Ik ga eerst maar eens een bruine boterham met kaas eten.
groet T
Mooi inkijkje in de dynamiek van emancipatie versus sociale controle.
Werkzame oplossingen zijn er wel, maar uit angst om te discrimmineren (en de kritiek) zal het nog wel even duren voor die worden ingezet.
Vooral voor kinderen is dat een must.
We laten nu teveel gods water over gods akker lopen in de valse veronderstelling dat het vanzelf wel goed komt, ooit
lekker irakese hapjes, goed verhaal over dubbele- paradoxale- moraal