Mijn buurvrouw van achter in de tachtig rouwt al zeven jaar om haar man. Ze vindt het op zich prima om bij haar kinderen en kleinkinderen te zijn, maar komt verder liever haar bed niet uit. Ze bezoekt feestjes na enig aandringen wel, is dan alleraardigst en informeert altijd naar ieders welzijn, maar dat het leven haar nog veel te bieden heeft: nou, nee. Zo fluisterde ze een keer tijdens een verjaardagspartijtje in mijn oor: “Toen hij stierf, stierf ik ook. Ik vraag me af waarom hij eerder is gegaan dan ik. Voor mij hoeft het nu ook niet meer.” Tsja, wat zeg je dan. Het is niet makkelijk voor haar kinderen, een moeder hebben die niets wil en naar niets uitziet. En hoe ze haar ook meeslepen: naar de geriater, de praatgroep van de kerk of op vakantie: buuf hoopt dat het allemaal niet al te lang meer zal duren.
Hoe anders is dat bij mijn tante van dezelfde leeftijd. Net zo lang getrouwd geweest, een evengoed huwelijk, maar haar wereld is niet ingestort na de dood van mijn oom. Tante mist hem ook als geen ander, maar haar vlammetje is niet gedoofd na zijn dood. Integendeel. Ze scheurt met haar wagentje het hele land door, stelt haar huis open voor kinderen die ze zelf nooit heeft gekregen, is op de hoogte van wereldnieuws en boekpremières en waar je haar ook aantreft: nooit in bed. Je moet bellen voor een afspraak, want altijd druk, druk, druk. Na de jarenlange, liefdevolle zorg voor haar doodzieke man komt ze nu helemaal aan zichzelf toe. En ze geniet.
Niet alleen mijn tante en mijn buurvrouw rouwen heel anders, ook ouders, partners, broers, zussen en kinderen van overleden dierbaren rouwen heel verschillend. Hoe kan dat nu? Hoe kan het mensen in dezelfde situatie zo anders met het verlies omgaan en totaal verschillend in het leven staan? Ook onderzoekers breken hun hoofd over deze verschillen. Hoe je de dood van iemand verwerkt heeft volgens hen niet alleen te maken met je leeftijd, of met de relatie die je met iemand had. Was dat maar zo, dan zou je alle mensen in dezelfde situatie in hetzelfde keurslijf kunnen stoppen na de dood van een dierbare. Hoe je verder gaat hangt ook af van je karakter, van de eerdere verliezen die je mee hebt gemaakt, van je opvoeding, van hoe afhankelijkheid je was van de ander, en van nog zoveel meer.
Volgens onderzoekers is het dus niet zo gek dat mijn buurvrouw en mijn tante zo anders met hun verlies omgaan. Maar ondertussen is het voor de omgeving van mijn tante veel makkelijker dan voor die van mijn buuf, daar is geen onderzoek voor nodig. Mijn tante heeft het heft in eigen handen genomen en heeft geen hulp nodig. Nee, dan mijn buuf. Zij heeft het erg zwaar. En haar kinderen ook. Kijk: een ongelukkige buurvrouw, dat gaat nog. Ik breng haar wel eens een bezoekje, wandel eens wat. En dan ga ik weer verder met je eigen leven. Maar als het je moeder is, dan wordt het een ander verhaal. Haar kinderen willen haar het liefst een beetje gelukkiger maken, ook al is ze al in de tachtig en geeft ze aan dat ze niet meer wil. Je geeft niet op, want het is en blijft toch je moeder.
Deze column verscheen in het inspiratiemagazine ‘Eindeloos’ van Monuta
Eens met conclusie. Karakter, ervaring een verleden bepalen rouwgedrag. Mijn ma was met 18 al behoorlijk zelfstandig (in jaren 40), werkte ook veel en kon overlijden van mijn vader 20 jaar geleden relatief goed verwerken. Teveel dwingen cq gedrag afdwingen werkt niet meer op een zekere leeftijd.
Hoe kom ik hier nu weer terecht….
Via Twitter!
Mooi. Was van de week bij een 100-jarige. Rouwt nog om het verlies van haar moeder toen ze puber was. Zo verdrietig, die tranen voor een lang geleden verlies.
Dank Sabine, goed om dat bevestigd te krijgen! We willen anderen zo graag redden, maar sommigen willen niet gered worden.
Dank ook Beus en alle anderen.
Wat een ware uitspraak: je kunt een ander niet redden. Uitsprak was bekend maar heb het af en toe nodig om weer te horen. Dank hiervoor Daan.
Herkenbaar. Afhankelijk van karakter en de rest denk ik.
Met jongere leeftijden ligt het niet anders, denk ik.
Er zijn ook vrouwen/mannen die zich verheugen op het moment dat hun partner overleden is.
Dat komt omdat jouw tante niet van je oom hield, waarschijnlijk!
An.
Het ligt toch aan de aard en het karakter van de persoon, aan de dood kan je nooit wennen, dat draag je altijd met je mee. Toch hoop ik later zoals je tante te zijn, zij probeert er nog iets van te maken, en door veel te doen, mensen te ontmoeten, kan je ook weer even vergeten..!
Buiten mijn positieve kijk
ervaar ik het ‘echt oud’ zijn
soms als
een angstig iets.
Zoveel mee maken
en ook zo veel verliezen.
Wat kan een mens aan…
en wanneer breekt hij?
Verliezen lijden zijn het zwaarst.
Met spot denk ik vaak
als ik heel oud ben
neem ik vaker een neutje
en dan zo
in een onschuldig roesje
heel oud te worden.
Het zegt genoeg!
Ik denk dat het redelijk onvoorspelbaar is hoe iemand op de dood van zijn/haar geliefde zal reageren. Ik kan me beide situaties voorstellen en ik denk dat je buurvrouw er weinig aan heeft om in contact te komen met die totaal andere manier van ermee omgaan.
Nu ik om me heen mensen dood zie gaan die tegen hun pensioen lopen en hun partner achterblijft, kan ik me steeds beter voorstellen hoe moeilijk dat kan zijn. Het komt dichterbij en dat beangstigt me soms.
Toen mijn zoon van nu 21 een kleine baby was gingen we met Oma bij Overgrootoma op bezoek. Die was toen nog goed, ze redde zichzelf, dementeerde nog niet,
maar na een tijdje maakte ze toch een opmerking dat ze liever niet nog lang op de aardbol rond moest lopen, want daar had ze geen zin meer in.
Ik kende haar niet goed (ze was niet mijn oma) dus ik zei niks…..
Ik herken het helemaal, mijn moeder lijkt erg op je buurvrouw. Ik heb het opgegeven haar nog op te monteren. Als ze nu niet in bed ligt, zeg ik meestal: hé, wat nu? Lig je niet als een hoopje ellende in bed? Provocative Therapy heet dat.
Sinds ik dat doe, wordt ze wat actiever. Maar ja, ik ben de enige… de rest van haar omgeving bevestigt haar in haar rol van zielig slachtoffer…
Ik kan me vinden in de woorden van jullie allemaal, Smokey in het bijzonder. Ik laat mijn buurvrouw, omdat je een ander niet kan redden. Ze voelt zich niets, zo zonder hem. De dood went ook voor haar inderdaad nooit, ouder worden is telkens weer afscheid nemen, al hebben sommigen de kracht om er toch nog een feestje van te maken. Zonder applaus graag. Een ander heeft die kracht niet. Buuf heeft een zorgzaam netwerk om zichzelf heen, dat is het allerbelangrijkste.
Beste Daan…..ja…je verhaal is zo herkenbaar…..
Mijn grootvader is letterlijk van verdriet gestorven, 9 maanden nadat
zijn 25 jaar jongere vrouw stierf.
En zie ik nu…hoe een dierbare weer opkrabbelt van het verdriet van de dood…en nog iets uit haar leven wil halen…door te leven….
Het heeft met levenshoudingen te maken…met het goed verwerken van vorige verliezen….met visie en een sterke flexibele persoonlijkheid….het rouwen gaat toch door….en is het iets minder zwaar als er veel ondersteuning is en ook handelingen plaatsvinden.(actief blijven op eigen wijze)
Het verdriet van verlies is hetzelfde…..maar er wordt anders mee om gesprongen.(Coping strategie).
Ik hoop…dat ik ook zo oud ben…met zoveel leef geschiedenissen…ook een sterke wilskrachtige dame ben…..waarbij – the dignity- de waardigheid van hetzelf , de kern motor zal zijn.
Dank je voor dit voorbeeld.
Het stemt tot nadenken.
Groet!
Isis
Dus omdat de kinderen en kleinkinderen het niet kunnen aanzien en verdragen dat hun moeder op haar manier rouwt, moet de vrouw opgevrolijkt worden? Laat haar zou ik zo zeggen. Iedereen verwerkt het op zijn/haar manier. Ik vind die neiging om te applaudiseren bij een dood, vreselijk. Het zou een ontkenning van verdriet kunnen zijn. Ik zeg toch ook niet dat iemand die na de dood van een partner zijn of haar leven dubbel en dwars oppakt, de dood ontkent? Ik ben ouder, heb heel veel dood meegemaakt in mijn leven, maar zal er nooit aan wennen. En ik zal nooit juichen of klappen bij de kist van een dierbare.En heb dat ook nog nooit gedaan.
Daar kun je pas echt over meepraten als het jezelf overkomt.
Waarom heb je die koppelingspoging tussen beide dames dan nog niet gedaan?
De dames lijken me niet bepaald over dezelfde kam geschoren.